

23 Nisan’ın Anlam ve Önemi Nedir? 23 Nisan’ın Tarihçesi Nedir, Neden Kutlanır?
23 Nisan her yıl büyük bir coşkula kutlanırken 23 Nisanın anlam ve önemi
de merak ediliyor. 23 Nisan neden bayram olarak ilan edildi? öğrenciler
tarafından araştırılıyor. 23 Nisan ilk defa 1929 yılında Çocuk Bayramı
olarak da kutlanmaya başlanmıştır. İşte 23 Nisanın anlam ve önemi ve 23
Nisan neden bayram olarak ilan edildi? sorusunun yanıtı…
23 Nisan 1920, Türk milletinin iradesini temsil eden Birinci Büyük
Millet Meclisi’nin açıldığı ve Türk halkının egemenliğini ilân ettiği
tarihtir. Tüm dünyaya kardeşlik mesajlarının verildiği ve her türlü
sorunun el ele, kardeşçe çözülmesi gerektiğinin hatırlatılması
bakımından “23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” çok büyük önem
taşımaktadır. Türk milletinin gönlünde, onun bağımsızlığının sarsılmaz
ifadesi olarak önemli bir yer işgâl eden 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve
Çocuk Bayramı, her yıl yurdumuzda, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde,
yurtdışı temsilciliklerimizde, bütün kurumlarımızda ve okullarımızda
çeşitli etkinliklerle kutlanarak milli birliğimizin kenetlenmiş
ifadesini temsil etmektedir.
TBMM’nin açılması
23 Nisan’ın Türkiye’de ulusal bayram olarak kabul edilmesinin nedeni,
1920’de o gün Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılmış olmasıdır.[2][4]
Milletvekillerinin belirlenişi ve Ankara’ya gelişi çok kısa bir zamanda
gerçekleşmiştir. Milletvekili seçimleri Atatürk’ün Ankara’da bir
meclisin toplanacağını ve neden toplanması gerektiğini açıklayan 19 Mart
1920 tarihli bildirisiyle başlamış,[3] yine Atatürk’ün 21 Nisan’daki
genelgesiyle de meclisin açılacağı tarih duyurulmuş ve
milletvekillerinin Ankara’ya gelmesi istenmiştir.[11] 23 Nisan 1920’de
Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmıştır. O günkü ilk
toplantıya daha önce belirlenen 337 milletvekilinden sadece 115’i
katılabilmiştir
Bayram olması
TBMM’nin açılışından 2000’li yıllara kadar Türkiye Cumhuriyeti’ne ait bu
ulusal bayram konusunda eksik bilgilenme ve yanlış tarihlendirmeye
çokça rastlanmıştır. Hatta bazı tarihçilerce böyle bir günün tarihinin
genişçe araştırılmamış olması büyük bir eksiklikti. Yrd. Doç. Dr. Veysi
Akın 1997’de yayımlanan bir makalesiyle bu eksikliği gidermeye
çalışmıştır.
23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nın ortaya çıkışında 3 ayrı
bayramın payı vardır. Çocuk Bayramı tamamen ayrı bir kavram olarak
gelişirken, Ulusal Egemenlik ve 23 Nisan Bayramları baştan ayrı
bayramlarken, birleşmişler; en son da onlara Çocuk Bayramı katılmıştır.
Hâkimiyet-i Milliye
“23 Nisan”, 1921’de çıkarılan 23 Nisan’ın Milli Bayram Addine Dair Kanun
ile, Türkiye’nin ilk ulusal bayramı olmuştur. İlk kez ortaya çıkan bu
bayramda ne ulusal egemenlikten ne de çocuklardan söz edilmekteydi.
Zaten daha o yıllarda Osmanlı saltanatı hala kanunen hüküm sürmekteydi. 1
Kasım 1922’de saltanatın kaldırılmasıyla 1 Kasım, Hakimiyet-i Milliye
Bayramı (Ulusal Egemenlik Bayramı) olarak kabul edilmiştir. Daha sonraki
yıllarda, TBMM’nin açılış tarihi olan 23 Nisan “Milli Hakimiyet
Bayramı” olarak kutlamış ve bu durum 1 Kasım’ın uzun vadede bayram
olarak unutulmasına neden olmuştur. 1935’te bayramlar ve tatil
günleriyle ilgili kanun değiştirilmiş ve “23 Nisan Millî Bayramı”nın adı
“Millî Hakimiyet Bayramı” haline getirilmiş, böylece 1 Kasım
Hakimiyet-i Millîye Bayramı ile 23 Nisan Millî Bayramı
birleştirilmiştir.
Çocuk Bayramı adı
Atatürk 1929 tarihili 23 Nisan Kutlamalarında, Ankara
23 Nisan’ın Çocuk Bayramı oluşu yine TBMM’nin açılışıyla ilişkili
olmasına rağmen, tamamen ayrı bir bayram olarak gelişmiş ve 1981 yılına
kadar da öyle devam etmiştir. Bu Bayram 23 Nisan 1927’de Himaye-i Etfal
Cemiyeti’nin (günümüz Çocuk Esirgeme Kurumu’nun) o günü “Çocuk Bayramı”
olarak duyurmasıyla başlamış kabul edilir. Aslında Himaye-i Etfal
Cemiyeti’nin 23 Nisan’la ilgili çalışmaları daha önceki yıllarda vardır
ve hatta çocuklardan da söz edilmiştir. Kurum, 23 Nisan 1923’te millî
bayram için pullar bastırmış ve satmıştır. 23 Nisan 1924’te Hâkimiyet-i
Milliye gazetesinde “Bu gün Yavruların Rozet Bayramıdır” ibaresi yer
almış, 23 Nisan 1926’da da yine aynı gazetede “23 Nisan Türklerin Çocuk
Günüdür” başlıklı bir yazı kaleme alınmış ve bu yazıda cemiyetin bu günü
çocuk günü yapmaya çalışarak doğru yolda olduğu ve para kazanan
herkesin bu gün cemiyete çocuklar için bağışta bulunması gerektiği
vurgulanmıştır. Nihayet 23 Nisan 1927’de Himaye-i Etfal Cemiyeti o günü
Çocuk Bayramı olarak şöyle duyurmuştur:
“
Millet Meclisimizle millî devletimizin Ankara’da ilk teşkile günü olan
Millî bayram Cemiyetimizce çocuk günü olarak tesbii edilmiştir. Bize
yeni bir vatan veyeni bir tarih yaratıp bırakan mübarek şehitlerle
fedakâr gazilerin yavruları fakir ve ıstırabın evladları ve nihayet
alelıtlak bütün muhtac-ı himaye-i vatan çocukları namına milletin
şevkatli ve alicenab hissiyatına müracaat ediyoruz. Kadın, erkek, genç,
ihtiyar hatta vakti ve hali müsait çocuklardan mini mini vatandaşlar
için yardım bekliyoruz. Her sayfası başka bir şan ve muvaffakiyetle
temevvüç eden milletimizin, yarın azami derecede muavenet göstermekle
beraber, çocuk gününün layıkı veçhiyle neşeli ve parlak geçirilmesi için
aynı derecede alaka ve müzaheret göstereceğinden emin olan Himaye-i
Etfal Cemiyeti, şimdiden arz-ı şükran eder.
„
Bu tarihten itibaren bu üç kavram, aynı gün üzerinde birleşecek ve çocuk
bayramı olma konusunda bir kanunla belirlenmişlik olmaksızın kutlanmaya
başlanacaktır. Cemiyeti buna iten neden ise cemiyetin yetim çocukları
için gelir kaydetme anlayışıdır. Böylece çocuk bayramı ortaya çıkmıştır.
Çocuk bayramı adı daha resmiyet kazanmamış olsa da, bundan sonra 23
Nisan “Millî Hâkimiyet Bayramı”nın yanı sıra “Çocuk Bayramı” olarak da
kutlanacaktı.
1927’de ilk kez kez kutlanan çocuk bayramı, başta kaynak oluşturma olmak
üzere, çocuklara neşeli bir gün geçirtmeyi hedeflerinde bulunduruyordu.
23 Nisan 1927’deki ilk bayram Türkiye Cumhuriyeti devletinin kurucusu
ve dönemin cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa himayesinde
gerçekleştirilmiş, etkinlikler için Atatürk arabalarından birini
çocuklara tahsis etmiş ve Cumhurbaşkanlığı Bandosu’nun konser vermesini
sağlamıştır. O yıl cemiyetin Ankara’daki binalarından birine Çocuk
Sarayı adı verilmiş ve burada düzenlenen çocuk balosuna İsmet (İnönü)
Bey’in çocukları da katılmıştır.
1929’da çocuklara ilgi daha da artmış ve o yıl ve daha sonraki yıllarda
23-30 Nisan haftası “çocuk haftası” olarak kutlanmıştır. Daha sonraları,
70’li yıllara kadar ulusal boyutta ünlenerek ve katılımı artırarak
ilerleyen 23 Nisan Çocuk Bayramı kutlamalarına 1975’te Türkiye Radyo
Televizyon Kurumu da katılmış ve bir hafta çocuk programları
yayımlamıştır. 1978’de Meclis Başkanlığı’nın izniyle meclisteki
törenlere çocukların da katılması sağlandı. 1979’da bu uygulama Ankara
ilkokullarından gelen çocuklarla düzenli olarak başlatıldı, 1980’de de
bütün illerden gelen çocuklarla “Çocuk Parlamentosu” oluşturuldu. 1979
yılının UNESCO tarafından Dünya Çocuk Yılı olarak duyurulması üzerine,
TRT tarafından dünyanın bütün çocuklarını kucaklamayı amaçlayan bir
proje hazırlandı ve 1979 yılından itibaren TRT Uluslararası 23 Nisan
Çocuk Şenliği adıyla uygulamaya kondu.
Bayramın en son şeklini alışı ise 1981’de gerçekleşmiştir. Darbe
döneminde Millî Güvenlik Konseyi bayramlar ve tatillerle ilgili kanunda
yaptığı değişiklikle o güne kadar kanunen adı konmamış bir şekilde
kutlanan bayrama “Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” adını vermiştir.
Kutlanışı
Anaokulu öğrencilerinin yer aldığı Çocuk Bayramı kutlamalardan bir sahne, 2011.
TRT tarafından her 23 Nisan’da Türkiye geneli geleneksel olarak
düzenlenen Uluslararası 23 Nisan Çocuk Şenliği kapsamında çocuklara
yönelik bir Murat Boz konseri, Alanya 2008.
23 Nisan, Türkiye Cumhuriyeti’nde 23 Nisan 1921’de resmî bayram olarak
kabul edilmesinden bu yana, değişik adlarla da olsa resmî törenlerle
kutlanmıştır. En yalın haliyle bu törenlerde İstiklâl Marşı okunur ve
saygı duruşunda bulunulur.
Yeni uygulamaya konulan yönetmeliğe göre, önceki yıllarda uygulanan
koltuk devri uygulamasına son verildi. Ulusal ve Resmi Bayramlarda
Yapılacak Törenler Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikle, 23 Nisan Ulusal
Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nda çocuklara koltuk devretme uygulaması
kaldırıldı.
23 Nisan’ın Çocuk Bayramı olarak kutlanışı 23 Nisan 1927’de Atatürk’ün
himayesinde başlamış, Cumhurbaşkanlığı Bandosu çocuklar için konser
vermiş ve Ankara’da çocuk balosu düzenlenmiştir. 1928’de Dr. Fuat (Umay)
Bey’in teklifiyle daha geniş içerikli bir program hazırlanmış, ilanlar
verilmiş, halk davet edilmiş, çocuk alayları oluşturulmuş, yarışmalar ve
geziler düzenlenmiştir. 1929’daki 23 Nisan’dan önce HEC 23-30 Nisan
haftasını çocuk haftası olarak duyurmuş, etkinlikler çoğaltılarak bir
haftaya yayılmıştır. Asıl bayram yine 23 Nisan’da kutlanmış, çocuk
balosu yine Atatürk tarafından himaye edilmiştir. Yine de HEC ve Türk
Ocağı’nın bütün çabalarına rağmen ülke çapına yayılmada sorunlar
yaşanmıştır. Birkaç yıl böyle gitmesi üzerine, Kırklareli milletvekili
Dr. Fuat Umay’ın teklifiyle 20-30 Nisan arasında tüm telgraf ve
mektuplara Himaye-i Etfal Şefkat Pulu yapıştırılması mecliste onaylandı.
Yasa, 14 Nisan 1932’de yürürlüğe girdi.
1933 23 Nisan’ında Atatürk yeni bir gelenek başlattı. O sabah çocukları
makamında kabul etti ve onlarla sohbet etti. Aynı yıl stadyumlarda beden
hareketi gösterileri yapılmaya başlandı. O bayram, Milli Eğitim Bakanı
Reşit Galip Bey’in kaleme aldığı Andımız çocuklar tarafından ilk kez
okundu. 1933’te artık Çocuk Bayramı devlete de mal olmuştu. Yine de
1935’teki yasa değişikliğinde çocuk bayramında hiç söz edilmedi. Yalnız
resmî ismi konmamış olsa da, Milli Hâkimiyet Bayramı’nın yanında “23
Nisan Çocuk Bayramı”, devlet ve toplum örgütlerinin ortaklaşa
hazırladığı programlarla kutlanmaya devam edildi.
1970’lerde artık 23 Nisan Çocuk Bayramı tüm ulustan katılım alan bir
bayram halini almıştı. 1975’ten itibaren TRT de programlarıyla destek
vermiş, 1979’da resmî Millî Hakimiyet Bayramı törenlerine çocukların da
katılmasına karar verilmiş, 1980’de de “Çocuk Parlamentosu”
oluşturulmuştur. Böylece 23 Nisan Çocuk Bayramı, Millî Hakimiyet
Bayramı’yla tamamen aynı etkinliklerde kutlanmış oluyordu. Nitekim
1981’de birleştirilecekti.
Makedonyalı çocuklar 2014 tarihli 23 Nisan Kutlamalarında, İstanbul
Günümüzde 23 Nisan günlerinde bayram Türkiye Cumhuriyeti devleti
erkanının başta Anıtkabir olmak üzere çeşitli Atatürk anıtlarında
yaptıkları resmî törenlerle başlamakta, stadyumlarda ilköğretim
öğrencilerinin hazırladığı gösterilerin sergilenmesi ve resmî geçit
töreniyle devam etmektedir. Akşamları da büyük şehirlerde fener alayı
düzenlenir. Resmî törenlerden sonra bayram yeri olarak nitelendirilen
çayırlarda güreşler, koşular ve başka çeşit yarışmalar düzenlenir.
Çeşitli sivil toplum örgütleri veya kuruluşlar tarafından düzenlenen
etkinlikler yer alır. Önceden belirlenmiş öğrenciler kısa bir süreliğine
kurumlardaki devlet memurlarının makamlarına oturur, onlarla orada
sohbet edilir. Ayrıca 23 Nisan günü Türkiye’de resmî tatil günüdür.
İlköğretim öğrencilerine 24 Nisan günü de tatildir.
TRT Uluslararası 23 Nisan Çocuk Şenliği
1979 yılında düzenlenmeye başlayan TRT Uluslararası 23 Nisan Çocuk
Şenliği, 23 Nisan’ı tüm dünya çocuklarının kutladığı bir bayram haline
getirmeyi amaçlayan bir şenliktir. İlkine yalnızca SSCB, Irak, İtalya,
Romanya ve Bulgaristan’ın katıldığı şenlik, günümüzde yaklaşık 50
ülkenin çocuklarının katılımıyla düzenlenmektedir. 1979’dan 2000’e kadar
Türkiye’nin başkenti Ankara’da düzenlenmiş, ondan sonra Türkiye’deki
başka kentlerde de gerçekleştirilmiştir.
ATATÜRK’E GÖRE ÇOCUKLAR
Atatürk’e göre “Vatanı korumak çocukları korumakla başlar”, “Çocukları
her türlü ihmal ve istismardan korumalı ve onlar her koşulda
yetişkinlerden daha özel olarak ele alınmalıdır.” Yine Atatürk’e göre
“Çocuk sevgisi bir ihtiyaçtır”. İşte bu nedenledir ki hiç çocuğu olmayan
Atatürk, çok sayıda manevi evlat sahibi olmuştur. Ve yine bu nedenledir
ki, TBMM’nin açıldığı 23 Nisan’ın aynı zamanda “çocuk bayramı” olmasını
kabul etmiştir. 23 Nisan, Atatürk’ün hamiliğini yaptığı bir Cumhuriyet
kurumu olan Himaye-i Etfal Cemiyeti’nin öncülüğünde zamanla önce fiilen,
sonra resmen bir “çocuk bayramı”na dönüşmüştür. 23 Nisan 1926 tarihli
Milliyet gazetesinde Himaye-i Etfal Cemiyeti Başkanı Fuat Bey’in şu
açıklaması yayınlanmıştır: “Bugün çocuk günüdür, yani istikbale ve
istiklale ait bir gündür. Cumhuriyet hükümetimiz bu günü çocuklara
tahsis etti.” Atatürk’ün yaveri Cevat Abbas Gürer de Güneş Kulübü adına
Tepebaşı Tiyatrosundaki 23 Nisan kutlamasında yaptığı konuşmada
Atatürk’ü, “23 Nisan’ın validi (babası)” diye adlandırmıştır.
Atatürk diyor ki:
“Bütün cihan bilmelidir ki artık bu devletin ve bu milletin başında
hiçbir kuvvet yoktur, hiçbir makam yoktur. Yalnız bir kuvvet vardır. O
da millî egemenliktir. Yalnız bir makam vardır. O da milletin kalbi,
vicdanı ve mevcudiyetidir.”
23 NİSAN NEDEN KUTLANIR?
23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, Türkiye Cumhuriyeti’nin
resmî tatil günlerinden ve ulusal bayramlarından biridir. Türkiye
Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk
tarafından çocuklara armağan edilmiştir. Aynı zamanda Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti’nin de resmî tatil günü ve ulusal bayramıdır.
ATATÜRK’ÜN 23 NİSAN SÖZLERİ
23 Nisan, Türkiye milli tarihinin başlangıcı ve yeni bir dönüm
noktasıdır. Bütün bir düşmanlık dünyasına karşı ayağa kalkan Türkiye
halkının, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni meydana getirmek hususunda
gösterdiği harikayı ifade eder.
Bütün cihan bilmelidir ki artık bu devletin ve bu milletin başında
hiçbir kuvvet yoktur, hiçbir makam yoktur. Yalnız bir kuvvet vardır. O
da millî egemenliktir. Yalnız bir makam vardır. O da milletin kalbi,
vicdanı ve mevcudiyetidir.
Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.
Özgürlüğün de, eşitliğin de adaletin de dayanağı ulusal egemenliktir.
Ulusal egemenlik, ulusun namusudur, onurudur, şerefidir.
Ulusal egemenlik öyle bir ışıktır ki, onun karşısında zincirler erir, taç ve tahtlar batar yok olur.
23 NİSAN MESAJLARI VE SÖZLERİ
”Çocuk yurdun temelidir. Bu ülkenin geleceği çocuklarımızdır. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramınız Kutlu Olsun.”
”23 Nisan, karanlıktan aydınlığa kavuştuğumuz gündür. Türk milletine kutlu olsun. Ulusal Egemenlik Bayramınız Kutlu Olsun…”
”23 Nisan, Türk Milleti’nin kendi geleceğini belirlediği, egemenliğin
millet iradesine bırakıldığı ve milletin bağımsızlığını tüm dünyaya
haykırdığı, Türk tarihinin önemli dönüm noktalarından birisidir. 23
Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramınız Kutlu Olsun.”
”Yarının teminatı olan çocuklarımıza yarının gözüyle bakalım ki
yarınlarımız aydınlık olsun 23 Nisan Ulusal Egemenlikve Çocuk Bayramınız
Kutlu Olsun.”
”Türk milletinin geleceği, bugünkü çocuklarının doğru görüşü ve yorulmak
bilmeyen çalışma azmi ile büyük ve parlak olacaktır. 23 Nisan Ulusal
Egemenlik Ve Çocuk Bayramınız Kutlu Olsun.”
”Aziz milletimizin yokluklar ve güçlükler içerisinde istiklal
mücadelesinde gösterdiği azim ve kararlılık, bugün daha çağdaş bir
Türkiye için ortaya koyduğumuz çabanın da ilham kaynağıdır. 23 Nisan
Ulusal Egemenlik Ve Çocuk Bayramınız Kutlu Olsun.”
”Ulusal egemenlik, ulusun namusu, onuru ve şerefidir. Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramınız Kutlu Olsun.”
”Egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur. Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramınız Kutlu Olsun.”
”23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, dünya üzerinde benzeri
bulunmayan bir anlayışla iki farklı ve önemli unsuru bir arada taşıyan
milli bayramımızdır. 23 Nisan Ulusal Egemenlik Ve Çocuk Bayramınız Kutlu
Olsun.”
”Çocuklar sizler, Türkiye’ yi bugünkü seviyeye getiren nesillerin
izinden gideceğinize, ülkenin huzuru, refahı ve gelişmesi için zorluklar
karşısında yılmayacağınıza inancımız tamdır. 23 Nisan Ulusal Egemenlik
ve Çocuk Bayramınız Kutlu Olsun.”
23 NİSAN’IN ÖNEMİ: Türkiye’nin ilk milli, dünyanınsa tek çocuk
bayramıdır. TBMM’nin açılış gününü esas alarak Türkiye Cumhuriyeti’nin
kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından dünya
çocuklarına armağan etmiştir.